Autor: Władysław Torbicz

Podjęcie się przez Instytut Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej koordynacji problemów węzłowych w obszarze biocybernetyki i inżynierii biomedycznej było poprzedzone wcześniejszymi ważnymi wydarzeniami związanymi z rozpoznaniem prac prowadzonych w Polsce i na świecie w zakresie wykorzystania techniki w medycynie oraz stworzeniem ram organizacyjnych mających na celu przyśpieszenie w kraju rozwoju prac w tym obszarze.

W latach 1971-1975 były prowadzone prace w ramach programów PAN, a także w ogólnopolskim problemie węzłowym 06.6.1. „Badania nad zastosowaniem nowych zjawisk fizycznych i technologii do budowy przyrządów pomiarowych i elementów automatyki oraz opracowanie i wdrożenie do małoseryjnej produkcji aparatury naukowo badawczej”. W ramach tych programów zespoły badawcze Instytutu włączyły się do prac w zakresie powstającej w tym okresie nowej dyscypliny naukowej, dla której przyjęto dwuczłonową nazwę Biocybernetyka i Inżynieria Biomedyczna, podkreślającą problematykę z zakresu teorii sterowania i informatyki oraz problematykę odnoszącą się do budowy urządzeń, ukierunkowaną w obu przypadkach na zastosowania w medycynie i biologii. Działania w tym obszarze, których inicjatorem był Prof. Maciej Nałęcz, prowadzone były przez dawniejsze i nowotworzone zespoły badawcze.

W 1972 r. powstał Komitet Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej PAN. Na Przewodniczącego Komitetu wybrano Prof. Macieja Nałęcza, który tę funkcję pełnił do 2007 r.

Korzystne warunki dla rozwoju nowej dyscypliny miały także: organizacja Krajowych Konferencji Naukowych Biocybernetyka i Inżynieria Biomedyczna (od 1976 r.) i wydawanie kwartalnika Biocybernetics and Biomedical Engineering (od 1980 r.), a przede wszystkim budowa 11 000 metrów kwadratowych Gmachów przy ul. Księcia Trojdena 4 w Warszawie.

Badania naukowe w latach 1975-1990 w zakresie biocybernetyki i inżynierii biomedycznej były finansowane w ramach ogólnopolskich programów naukowo-badawczych, w koordynacji których Instytut i Komitet Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej PAN brały czynny udział.

Problem węzłowy 10.4.

„Układ nerwowy oraz systemy i elementy biocybernetyczne” (1976-1980)

Jednostka koordynująca I stopnia: Centrum Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN. Kierownik problemu: Prof. Mirosław Mossakowski.

Zespół Koordynacyjny I stopnia: Przewodniczący – Prof. Mirosław Mossakowski.

Zastępcy Przewodniczącego: Prof. Kazimierz Zieliński (Instytut Biologii Doświadczalnej PAN), Prof. Witold Karczewski (Centrum Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN), Prof. Maciej Nałęcz (IBIB PAN), członkowie w liczbie 23.

Problem ten składał się z trzech podproblemów:

(1) „Neurofizjologiczne i neuropatologiczne aspekty integracyjnej działalności mózgu”. Kierownik – Prof. Kazimierz Zieliński.

(2) „Organizacja czynnościowa układu nerwowego i mechanizmy neurohumoralnej w normie i patologii”. Kierownik – Prof. Witold Karczewski.

(3) „Systemy i elementy biocybernetyczne”.

Jednostką koordynującą II stopnia trzeciego podproblemu był Instytut Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej PAN.

Kierownik podproblemu i Przewodniczący Zespołu Koordynacyjnego II stopnia – Prof. Maciej Nałęcz, Z-ca – Doc. Władysław Torbicz, Sekretarz – Dr inż. Roman Maniewski, członkowie Zespołu Koordynacyjnego II stopnia w liczbie 23.

W ramach Podproblemu 3 realizowano 63 tematy. Łączna liczba pracowników realizujących zadania wynosiła około 500 osób.

Problem węzłowy 06.9

„Podstawowe problemy elementów i systemów inżynierii biomedycznej” (1981-1985)

Jednostka koordynująca – Instytut Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej PAN.

Zespół Koordynacyjny I stopnia: Przewodniczący – Prof. Maciej Nałęcz; Z-ca. Zespołu Koordynacyjnego – Prof. Władysław Torbicz, pozostali członkowie w liczbie 20.

Zespół oceniający: Komitet Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej PAN.

Grupy tematyczne:

01 Procesy przetwarzania informacji i sterowania w organizmach żywych oraz modelowanie procesów i systemów fizjologicznych.

– Kierownik: Dr inż. Wojciech Zmysłowski; Zespół doradczy w liczbie 3 osób. Liczba tematów: 13.

02 Nowe przetworniki, metody i systemy pomiarowe dla celów biologicznych i medycznych.

– Kierownik: Doc. Władysław Torbicz; Zespół doradczy w liczbie 4 osób.Liczba tematów: 12.

03 Sztuczne narządy wewnętrzne oraz sterowanie w układach człowiek – sztuczny narząd, oraz biomateriały i inżynieria materiałowa dla potrzeb biomedycznych.

– Kierownik: Doc. Andrzej Weryński; Zespół doradczy w liczbie 4 osób. Liczba tematów: 15.

04 Biomechanika, inżynieria rehabilitacyjna oraz budowa automatycznych manipulatorów i robotów

– Kierownik: Prof. Jerzy Pustota; Zespół doradczy w liczbie 3 osób. Liczba tematów: 6.

05 Wykorzystanie informatyki i ETO dla celów biologii i medycyny, głównie do diagnostyki medycznej.

- Kierownik: Prof. Jan Doroszewski; Zespół doradczy w liczbie 4 osób. Liczba tematów: 14.

Łączna liczba tematów: 60. W realizacji zadań Problemu 06.9 uczestniczyło około 600 osób.

Program badawczo-rozwojowy CPBR 11.9

„Podstawowe problemy biocybernetyki, techniki i informatyki medycznej” (1986-1990)

Generalny wykonawca – Instytut Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej PAN

Kierownik programu: Prof. Maciej Nałęcz; Z-ca: Prof. Władysław Torbicz

Zespół oceniający: Komitet Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej PAN.

Grupy tematyczne:

01 Procesy przetwarzania informacji i sterowania w organizmach żywych oraz modelowanie procesów i systemów fizjologicznych

– Kierownik: Doc. Wojciech Zmysłowski. Liczba tematów: 22.

02 Nowe przetworniki, metody i systemy pomiarowe dla celów biologicznych i medycznych

– Kierownik: Doc. Władysław Torbicz. Liczba tematów: 27.

03 Sztuczne narządy wewnętrzne, sterowanie w układach człowiek – sztuczny narząd oraz biomateriały

– Kierownik: Doc. Andrzej Weryński. Liczba tematów: 16.

04 Biomechanika, inżynieria rehabilitacyjna oraz budowa zautomatyzowanych manipulatorów

– Kierownik: Prof. Jerzy Pustoła. Liczba tematów: 23.

05 Wykorzystanie informatyki i ETO dla celów biologii i medycyny, głównie do diagnostyki medycznej

– Kierownik: Prof. Jan Doroszewski. Liczba tematów: 32.

06 Technika w kardiologii i angiologii

– Kierownik: Prof. Mariusz Stopczyk. Liczba tematów: 17.

Łączna liczba tematów w Programie CPBR 11.9: 136. W realizacji zadań Programu uczestniczyło około 1000 osób.

Po przemianach ustrojowych w Polsce i utworzeniu Komitetu Badań Naukowych, aż do czasów obecnych, badania naukowe były finansowane w ramach nakładów na działalność statutową i poprzez różnego rodzaju granty. Dyscyplina Biocybernetyka i Inżynieria Biomedyczna w tym okresie utrzymała samodzielny status w ramach Zespołów KBN, a obecnie MNiSzW, w pracach których miałem i mam zaszczyt uczestniczyć.